İstanbul'u bekleyen büyük tehlike!

1 Ekim 2013 ile 16 Ocak 2014 tarihleri arasında Türkiye genelinde kümülatif yağışlar ortalamasında uzun yıllar ortalamalarına göre yüzde 36.8 ve 2013 yılına göre de yüzde 47.7 oranlarında azalma meydana gelirken, DSİ yetkilileri bu oransal azalmaların 10-15 yılda bir periyodik olarak yaşanabilen zaman dilimleri olduğuna dikkat çekerek, bu tür dönemlerin sıkıntısız atlatılabilmesi için depolama tesislerinin arttırılması ve havzalar arası su aktarımı gibi projelerin sürdürüldüğünü, su ile ilgili bir sıkıntı yaşanmayacağı mesajı verdi.

DSİ Genel Müdürlüğü’nden alınan bilgiye göre, 20 Ocak tarihi itibariyle 204 adet sulama maksatlı barajdaki doluluk oranı yüzde 46 iken, doluluk oranı yüzde 21’in altında olan kritik baraj sayısı 54’e çıktı.

Yaşanan kuraklık nedeniyle toplam 868 milyon 683 bin metreküp su biriktirme kapasitesine sahip İstanbul’un içme suyu barajlarındaki toplam su miktarı 273 milyon metreküpe, doluluk oranı ise yüzde 31.7 seviyesine indi. Bu oran geçen yıl yüzde 66 idi. İstanbul’da şehre günlük 2 milyon 468 bin metreküp su verildiği dikkate alındığında, şu anda kente 110 gün yetecek kadar su bulunuyor. Bu da yağışların yağmaması halinde 14 milyonluk kenti susuz bir yazın beklediğini ortaya koyuyor.

DSİ yetkilileri, kentin günlük su ihtiyacınının yüzde 56.9’unun barajlardan, yüzde 43.1’inin ise Yeşilçay-Melen sisteminden sağlandığını, dolayısıyla İstanbul’da herhangi bir su sıkıntısı bulunmadığını dile getirirken, veriler, Istranca su sistemi içinde yer alan Düzdere, Kuzuludere, Büyükdere, Elmalı, Sultanbahçe, Kazandere ve Pabuçdere’de hemen hemen hiç su kalmadığını ortaya koyuyor. Verilere göre 235 milyon 370 bin metreküp su biriktirme kapasitesine sahip Ömerli Barajı’nda su miktarı 116 milyon metreküpe, doluluk oranı yüzde 47’ye, 162 milyon 240 bin metreküp su biriktirme kapasitesine sahip Terkos Barajı’nda su hacmi 48 milyona, doluluk oranı yüzde 33.8’e, 34 milyon 140 bin metreküp su tutma kapasitesine sahip Alibeyköy’de mevcut su hacmi 5 milyon 480 bin metreküpe, doluluk oranı yüzde 16.8’e indi. Büyükçekmece’ Barajı’nda ise doluluk oranı yüzde 27’ye, hacim 38 milyon 390 bin metreküpe, Sazlıdere’de doluluk yüzde 18’e, hacim 16 milyon metreküpe, Darlık’ta doluluk 33.8’e hacim 36 milyon metreküpe, Y. Elmalı’da ise doluluk yüzde 3’e, hacim ise 320 bin metreküpe geriledi.

İstanbul’a su sağlayan barajların toplam doluluk oranları, 2007 yılında yaşanan büyük kuraklığın ardından 2008’de yüzde 26.16 ile en az seviyeyi gördü. Barajların doluluk oranı 2009’da 45.06, 2010’da 94.12, 2011’de 85.17, 2012’de 61.87 ve 2013’te 64.64 oldu. Barajlarda doluluk oranı geçen yıl nisan ayında yüzde 91.17’ye yükseldi.

DSİ verilerine göre Ankara’nın içme suyu barajlarındaki su miktarı 380 milyon metreküp, doluluk oranı ise yüzde 24.3 düzeyinde. Kente günlük 920 bin metreküp su verildiği dikkate alındığında, önümüzdeki dönemde hiç yağmur yağmasa da kente yaklaşık 400 gün yetecek kadar su barajlarda mevcut.

Ayrıca Ankara’da, 5 adet YAS kuyusundan günlük 0,055 milyon metreküp ve Kesikköprü barajından da 0,750 milyon metreküp su kullanılabilir durumda. Ankara’nın 2045 yılına kadar içme suyu ihtiyacını çözecek ve Gerede suyunu Çamlıdere Barajı’na aktaracak Gerede Tüneli projesi ise 31 Aralık tarihinde tamamlanacak.

İzmir’de içme suyu barajlarındaki doluluk oranı geçen yılın üzerine çıkarak yüzde 56 oldu. Bu oran geçen yıl yüzde 46 idi. İzmir barajlarındaki su miktarı Balçova ve Tahtalı barajlarında 160.4 milyon metreküp seviyesinde. Kente günlük 474 bin metreküp su verildiği dikkate alındığında barajlarda 337 gün yetecek kadar su bulunuyor.

Bursa içme suyu barajlarındaki doluluk oranı yüzde 43 olup, toplam su miktarı 28 milyon metreküp. Geçen yıl ise bu oran yüzde 49 seviyesindeydi. Kente günlük 210 bin metreküp su verilmekte ve tamamı barajlardan karşılanmakta. Barajlarda kente 133 gün yetecek kadar su bulunuyor.

Bugün itibariyle Türkiye’nin 88 adet enerji maksatlı barajında yüzde 45’lik doluluk söz konusu. Bu oran geçen yıl yüzde 51 seviyesindeydi. Türkiye’de tüketilen hidroelektrik enerjinin yarısına yakını (yüzde 48) Fırat ve Dicle Havzası’ndan karşılanıyor. Enerji maksatlı barajlarımızdaki su durumunu ve hidroelektrik enerji konusunda sıkıntı yaşanıp yaşanmayacağı bu havzadaki su durumuna bağlı. Fırat-Dicle Havzamızda geçen yıla kıyasla yüzde 1’lik bir atış söz konusu. Yetkililer, bu nedenle hidroelektrik enerji tüketiminde sıkıntı yaşanmlayacağı görüşünü dile getiriyor.

DSİ yetkilileri, barajlara gelecek yıllık su miktarının yüzde 60‘ının genelde kar erimesi sonucu akışa geçen sulardan ve ilkbahar yağışlarıyla oluştuğunu, bu nedenle şu an itibariyle herhangi bir sıkıntı bulunmadığını vurgularken, artan su talebini karşılamak için de mevcut tisisleri geliştirmeye çalıtıklarını bildirdiler. Yetkililer, Türkiye’deki yağış sistemine ilişkin şu değerlendirmelerde bulundular: “Yağış rejimi düzensiz olan Türkiye, su zengini bir ülke değildir. Ülkemizde kişi başına yıllık tüketilebilir su potansiyeli 1600 metreküp. Dünyanın yarı kurak bir bölgesinde bulunan Türkiye’de yağış, zamana ve bölgelere göre farklılık gösterir ve yazın yağış yağmaması nedeniyle kışın yağan kar ve yağmur sularının barajlarda ve göletlerde depolanmasını zorunlu kılıyor. Bu nedenle son 11 yılda ülke genelinde 268 adet barajı hizmet sunduk. Bu tesislerle 18 milyar metreküp suyun barajlarımızda ve göletlerimizde depolanması sağlanacaktır.”

İstanbul’da son 10 yılda su tüketimindeki yüzde 31’in üzerinde artışı karşılamak için yürütülen çalışmalar kapsamında Melen’in 2. kademesini oluşturan 135 kilometrelik isale hattı, terfi merkezi, depo ve su alma yapısının bu yıl tamamlanması hedefleniyor. Proje ile İstanbul Melen’den yıllık 575 milyon metreküp su alma kapasitesine ulaşılacak. DSİ, İstanbul’un 2071 yılına kadar su ihtiyacını karşılamak için 3 yeni baraj daha yapacak. Bu kapsamda 2016’da tamamlanacak olan ve kentin içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyacını karşılayacak Melen Barajı ile şehre yıllık 1 milyar 77 milyon metreküp su iletilecek.Ayrıca Melen’de ihale muhtevasında olmayıp, ileride 45 MW kurulu gücünde HES yapılması planlanıyor. İhale bedeli 213 milyon 850 bin TL olan Melen Barajı’nda 693 milyon metreküp su depolanacak. Melen’in kamulaştırma faaliyetleri için 72.5 milyon TL harcandı. DSİ’nin 2014 yatırım programında yer alan Sungurlu ve Osmangazi Barajları ile Yeşilçay Sistemine entegrasyonu sağlanacak. Barajların proje ihalelerin bu yıl yapılması ve hemen arkasından inşaat yapım sürecinin başlaması hedefleniyor. Yatarım maliyeti 210 milyon TL olan Sungurlu Barajı’nda 135 milyon metreküp, Göksu Nehri üzerine kurulacak 410 milyon TL yatırım maliyetli Osmangazi Barajı’nda ise 212 milyon metreküp suyun depolanması planlanıyor.